Բաց կոդով ծրագրեր. ազատություն խմբագրությունների համար

Հետխորհրդային երկրների շարքում «Microsoft» ծրագրային ապահովման կեղծարարության մեջ Հայաստանը զբաղեցնում է երկրորդ տեղը Վրաստանից հետո: Այսպիսին են «Business Software Alliance» ոչ առևտրային կազմակերպության տվյալները:

Ընկերության հայաստանյան ներկայացուցիչները վստահեցնում են, որ կառավարությունում արտոնագրված ծրագրերից օգտվում են միայն Արդարադատության և Կրթության ու գիտության նախարարությունները, էլ ուր մնաց լրատվամիջոցների խմբագրությունները:

Խմբագրությունների համակարգիչներն արտոնագրված ծրագրերով ապահովելու համար բավականաչափ գումար է անհրաժեշտ:

«10 համակարգիչներում արտոնագրված MS Office տեղադրելու համար խմբագրության սեփականատերը պետք է վճարի շուրջ 670 000 դրամ, իսկ դիզայներական Adobe Creative Suite (Adobe Photoshope, Adobe Indesign, Dreamweaver, Adobe Illustrator և այլն) հավաքածուի համար` լրացուցիչ 2 000 դոլար»,- ասում է հայաստանյան «Ինտերնյուզ» ՀԿ տեխնիկական տնօրեն Կոնստանտին Գեոդակյանը:

Բաց կոդով ծրագրերը մարտահրավեր են ծրագրային ապահովման այնպիսի հսկա արտադրող ընկերությունների համար, ինչպիսիք են Windows-ը, Apple Macintosh-ը, Adobe-ը և այլն:

Խմբագրությունների համակարգիչներն արտոնագրված ծրագրերով ապահովելու համար բավականաչափ գումար է անհրաժեշտ:

Ողջ աշխարհի էնտուզիաստները համատեղ ջանքերով ստեղծել են GNU/Linux օպերացիոն համակարգերի (ՕՀ) շարք` Ubuntu, Debian և շատ ուրիշ տարբերակներ, որոնք, որպես կանոն, կարելի է տեղադրել անվճար: Նմանատիպ ծրագրերից օգտվում են ամբողջ աշխարհում ինչպես կրթական ու գիտական հաստատություններում, այնպես էլ շատ զարգացած երկրների պետական կառույցներում և պաշտպանության գերատեսչություններում: Բաց կոդով ծրագրերի առավելությունը դրանց անվտանգության մեջ է, նաև հատուկ համապատասխանեցման հնարավորությունն է կազմակերպության կամ անհատ օգտագործողների պահանջներին:

Հայաստանյան «Ինտերնյուզ» մամուլի աջակցության ՀԿ սերվերները վերջին 5 տարիներին աշխատում են GNU/Linux համակարգով, սակայն աշխատակիցների համակարգիչներում տեղադրված են «Windows XP» և «Windows 7» արտոնագրված օպերացիոն համակարգեր:

«Մեր ցանցը գոյություն ունի արդեն 15 տարի, և անցումը մեկ այլ համակարգի կհանգեցնի լրացուցիչ ծախսերի ու բարդությունների: Սակայն այսօր նոր ցանց ստեղծելու դեպքում, պետք է միանշանակ ընտրել GNU/Linux-ը, քանի որ այն հուսալի համակարգ է»,- ասում է փորձագետը:

Չնայած ազատ ծրագրային ապահովման (ԾԱ) շարժումը Հայաստանում սկսվել է 90-ականների վերջին, ազատ ԾԱ օգտվողներն այնքան էլ շատ չեն: Linux-ը Հայաստանում առավել հաճախ տեղադրված է սերվերների վրա, այլ ոչ թե օգտվողների համակարգիչների: Մինչդեռ, ըստ «Ինստիգեյթ» ծրագրավորման ընկերության տնօրեն Արման Պողոսյանի, անցումը GNU/Linux համակարգի խմբագրություններին թույլ կտա ոչ միայն խնայել արտոնագրված ԾԱ վրա ծախսվող միջոցները (կամ նյարդերը` չարտոնագրվածի դեպքում), այլև ապահովել տեղեկատվական անվտանգությունը:

«Արդեն 6 տարի է, որ մեր ընկերությունում համացանցին մշտական միացած են 60-70 համակարգիչներ ու սերվերներ, և վիրուսով վարակվելու ոչ մի դեպք չի եղել: Բացի այդ, եթե չենք տեսնում կոդը, ապա չենք կարող վստահ լինել, որ մեզ ոչ ոք չի հետևում»,- ասում է Պողոսյանը: Տպավորիչ են նաև խնայված միջոցները. 2 տարվա ընթացքում 70 հոգանոց ընկերությանը հաջողվել է խնայել 300 000 դոլար:

Ազատ ծրագրերից օգտվողների սակավության պատճառը տեղեկատվության պակասն է, ինչպես նաև վախը`անցնելու անծանոթ օպերացիոն համակարգի: «Շատ օգտվողներ չեն պատկերացնում, որ վերջին 5 տարիների ընթացքում Linux-ը դարձել է առավել հարմարավետ: Այն հնարավորություն է տալիս նաև տեղադրել Windows-ի կամ Mac-ի ինտերֆեյս»,- ասում է «Ինստիգեյթ»-ի տնօրենը:

Հայաստանում այսօր արդեն կարելի է ձեռք բերել OS Linux համակարգով համակարգիչներ: Հայ օգտագործողների համար GNU/Linux-ի հիման վրա պարբերաբար փորձեր են արվում ստեղծել օպերացիոն համակարգեր, այնպիսին, ինչպիսին դեռևս 20 տարի առաջ մշակված Spitak Linux-ը կամ փորձարարական Nur Linux-ն էր (Ռուս-հայկական համալսարան): «Ինստիգեյթ»-ի մասնագետների կողմից GNU/Linux-ի հիման վրա մշակվել է նաև «Արաքս» օպերացիոն համակարգը` նախատեսված տարածաշրջանի օգտվողների համար:

GNU/Linux Install Fest միջոցառման կազմակերպիչներ «Ինստիգեյթ» ընկերությունն ու «Ժառանգ» ՀԿ-ն մայիսի 7-ին միաժամանակ 3 քաղաքներում` Երևանում, Գյումրիում և Վանաձորում, առաջարկել են «ազատագրել» համակարգիչները:

Միջոցառման մասնակիցներին ներկայացվել են GNU/Linux համակարգի առավելությունները, որից հետո օգտվողներն աշխատել են նոր համակարգով և այն տեղադրել իրենց նոթբուքերում: Երևանից միջոցառմանը մասնակցել է 40, Գյումրիից` 23 և Վանաձորից` 38 մարդ, իսկ GNU/Linux-ն իրենց համակարգիչներում տեղադրել են ընդհանուր առմամբ 22 հոգի:

Փառատոնի հաջողությամբ ոգեշնչված` կազմակերպիչները մտադիր են տարին մեկ-երկու անգամ կազմակերպել նման միջոցառում: Հաջորդ GNU/Linux Install Fest-ը նախատեսվում է անց կացնել հունիսի սկզբին`«BarCamp Yerevan 2011» համաժողովի ընթացքում:

Աղբյուր` JNews.am