Մենք` դատաիրավական թեմաներ լուսաբանող լրագրողներս, հավատացած ենք, որ հասարակության լուսավորումը արդարության նախադրյալն է և ժողովրդավարության հիմնաքարը: Լրագրողի պարտականությունն է միավորել այդ եզրերը` որոնելով ճշմարտությունը և ներկայացնելով դեպքերի և իրադարձությունների արդար լուսաբանում: Պրոֆեսիոնալ մոտեցումը լրագրողի վստահելիության հիմնքն է: Հավատարիմ մնալով էթիկայի վարքականոններին, մենք ընդունում ենք դատաիրավական և քրեակատարողական հիմնարկներին առնչվող թեմաները լուսաբանելու այս կանոնակարգը` հայտարարելով սկզբունքների և պրոֆեսիոնալ լրագրության համընդհանուր չափանիշների մասին` պարտավորվելով հետևել դրանց:
ԿԱՆՈՆՆԵՐ
Մենք` դատաիրավական թեմաներ լուսաբանող լրագրողներս, հավատացած ենք, որ հասարակության լուսավորումը արդարության նախադրյալն է և ժողովրդավարության հիմնաքարը: Լրագրողի պարտականությունն է միավորել այդ եզրերը` որոնելով ճշմարտությունը և ներկայացնելով դեպքերի և իրադարձությունների արդար լուսաբանում: Պրոֆեսիոնալ մոտեցումը լրագրողի վստահելիության հիմնքն է: Հավատարիմ մնալով էթիկայի վարքականոններին, մենք ընդունում ենք դատաիրավական և քրեակատարողական հիմնարկներին առնչվող թեմաները լուսաբանելու այս կանոնակարգը` հայտարարելով սկզբունքների և պրոֆեսիոնալ լրագրության համընդհանուր չափանիշների մասին` պարտավորվելով հետևել դրանց:
ԿԱՆՈՆՆԵՐ
- Հարգել անմեղության կանխավարկածը:
- Ստուգել տեղեկատվության հավաստիությունը բոլոր հնարավոր աղբյուրներից և խուսափել անուղղելի սխալներից: Փաստերի մտածված աղավաղումն անընդունելի է:
- Ջանասիրաբար որոնել պատմության հերոսներին և հնարավորություն տալ նրանց պատասխանել պնդումներին և ենթադրություններին:
- Յուրաքանչյուր հնարավորության դեպքում մատնանշել աղբյուրը, եթե դա չի վնասի աղբյուրին: Հասարակությունը պետք է ստանա աղբյուրի վստահելիության վերաբերյալ հնարավորինս շատ տեղեկություններ:
- Խուսափել անհարկի խոստումներ տալուց: Իսկ անանունություն խոստանալուց առաջ միշտ հարցնել աղբյուրի դրդապատճառները: Տեղեկատվության դիմաց խոստումներ տալիս ճշտել պայմանները: Միշտ պահել խոստումները:
- Համոզված լինել, որ վերնագրերը, առաջաբանները, անոնսները, լուսանկարները, տեսանյութերը, ձայնագրությունները, գրաֆիկական պատկերները և մեջբերումները սխալ չեն ներկայացնում պատմության բուն իմաստը:
- Աջակցել կարծիքների ազատ փոխանակմանը, եթե նույնիսկ դրանք պատմության հեղինակը չի կիսում
- Երբեք չաղավաղել լուսանկարների կամ տեսանյութերի բովանդակությունը:
- Խիստ ծայրահեղ անհրաժեշտությամբ, տեսանյութի կամ լուսանկարի մոնտաժման դեպքում, պատմության մեջ նշել դրդապատճառները և տալ պարզաբանում:
- Ձայն տալ անձայններին. տեղեկատվության պաշտոնական և ոչ պաշտոնական աղբյուրները հավասարապես կարևոր են:
- Պատմության հեղինակի վերլուծությունն ու մեկնաբանությունը չպետք է աղավաղեն փաստերն ու բովանդակությունը:
- Ցուցաբերել կարեկցանք նրանց, ում վրա պատմության լուսաբանումը կարող է բացասաբար անդրադառնալ:
- Ցուցաբերել զգուշավորություն երեխաների կամ անփորձ աղբյուրների և հերոսների հետ աշխատելիս: Նույն զգուշավորությամբ աշխատել ողբերգությունից տուժածների, նրանց հարազատների հետ հարցազրույց վարելիս կամ նրանց լուսանկարելիս:
- Գիտակցել, որ տեղեկատվություն հավաքելը կարող է վնաս կամ անհարմարություն պատճառել:
- Զգուշավորություն ցուցաբերել անչափահաս մեղադրյալներին կամ սեռական բռնությունների զոհերին բացահայտելիս: Հարցազրույցը չվերածել հարցաքննության, իսկ անձի խոշտանգմանը վերաբերող հարցերը ձևակերպել այնպես, որ պատասխանողը կրկին չվերապրի այն:
- Աղբյուրների խոսքը, կարծիքները և մեկնաբանությունները որպես ուղղակի խոսք ներկայացնելիս բառացի մեջբերել, իսկ սեփական բառերով ներկայացնելիս խուսափել հրապարակման անձի խոսքը աղավաղված ներկայացնելուց:
- Խուսափել կասկածյալներին մեղադրել նախքան պաշտոնական մեղադրանքը կամ դատավճիռը հրապարակվելը:
- Հարգել յուրաքանչյուրի պատվի և արժանապատվության իրավունքը` ձեռնպահ մնալով վիրավորական արտահայտություններից, զրպարտությունից, պիտակավորումներից:
- Պահպանել հավասարությունը կասկածյալի արդար դատաստանի և հասարակության տեղեկացված լինելու իրավունքների միջև:
- Զգոն ու խիզախ լինել և իշխանություններին, համակարգի պատասխանատուներին դարձնել հաշվետու:
- Զգույշ լինել այն աղբյուրների նկատմամբ, որոնք առաջարկում են գումար տեղեկատվության դիմաց:
- Խուսափել թաքնված նկարահանումներից կամ տեղեկատվություն հավաքելու այլ գաղտնի միջոցներից, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ ավանդական բաց մեթոդները չեն հանգեցնի հասարակության համար խիստ կարևոր տեղեկատվության բացահայտմանը: Նման մեթոդների կիրառումը պետք է պարզաբանվի ներկայացվող պատմության ընթացքում:
- Երբեք չզբաղվել գրագողությամբ:
- Գործել անկախ, մերժել նվերները, հոնորարները, խուսափել շահերի բախման վտանգ ներկայացնող աշխատանքից և տարբեր ուժերի հետ գործակցելուց:
- Լինել հետևողական յուրաքանչյուր պատմություն լուսաբանելիս:
Մենք ընդունում ենք մեր իսկ կողմից ընտրված խորհրդի իրավասությունը` քննելու դատաիրավական և քրեակատարողական հիմնարկներին առնչվող թեմաներով մեր հրապարակումների համապատասխանությունը սույն կանոնակարգին և պատրաստակամ ենք ընդունելու խորհրդի ցանկացած եզրակացություն և հրապարակելու այն մեր լրատվամիջոցում:
Սույն կանոնակարգը պատրաստվել է «Քրեակատարողական համակարգի լուսաբանման առանձնահատկությունները» խորագրով աշխատաժողովի շրջանակներում, որը նախաձեռնել էր Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեն ԵԱՀԿ երևանյան գրասենյակի աջակցությամբ: Կանոնակարգը մշակել է Սուրեն Դեհերյանը:
Լուսանկարի աղբյուր` http://governmentgonewild.org