JNews-ը շարունակում է հանրայնացնել «Լրագրողներ հանուն ապագայի» կազմակերպության` 2013 թ-ին հրատարակած «Լավագույնը ցանցում» ուղեցույցում առկա նյութերը: Այս անգամ ներկայացնում ենք տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ Սամվել Մարտիրոսյանի մեկնաբանությունները համացանցում հեղինակային իրավունքի պաշտպանության բացասական հետևանքների վերաբերյալ:

Արդյոք, համացանցում հեղինակային իրավունքի պաշտպանության խստացումը խոչընդոտ չի լինի տեղեկատվության ազատ տարածման համար: 

Առցանց լրատվամիջոցների պարագայում պատասխանը՝ ոչ, քանի որ միջազգային փորձն արդեն իսկ ցույց է տալիս, որ հեղինակային իրավունքի պաշտպանության խնդիրը բավականին հեշտ է լուծել: Սակայն, եթե հարցը դիտարկենք ոչ իրավական տեսանկյունից, ապա` այո, կան դեպքեր, երբ հեղինակային իրավունքի պաշտպանությունը կարող է բացասական ազդեցություն ունենալ հասարակական գործընթացների վրա։ Օրինակ՝ Հայաստանում արդեն մի քանի առցանց լրատվամիջոցներ արգելում են իրենց նյութերի վերահրապարակումը` առանց նախօրոք ստացած գրավոր համաձայնության: Նման մոտեցումն ինքնին խոչընդոտում է տեղեկատվության ազատ հոսքը, առավել ևս, եթե խոսքը հանրության համար կարևոր տեղեկատվության մասին է:

Read More »Սամվել Մարտիրոսյան. Համացանցում հեղինակային իրավունքի պաշտպանության բացասական կողմը

Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության արդարադատության նախարարությունը պլանավորում է երկարացնել Ադոլֆ Հիտլերի «Mein Kampf» (հայ.` «Իմ պայքարը») գրքի հրատարակման արգելքը, գրում է Spiegel-ը: Գրքի հեղինակային իրավունքի ուժը սպառվում է 2015թ., այսինքն՝ 2016թ. հունվարի 1-ից՝ հեղինակի մահվանից 70 տարի անց, այն կարող է դառնալ հանրային:

Գերմանիայի պաշտոնյաները որոշել են թույլ չտալ «Mein Kampf»-ի նոր հրատարակությունը, սակայն թե ինչպես դա կանեն, դեռ հայտնի չէ: Այս տարվա աշնանը գրքի հրատարակման գործով կսկսի զբաղվել Գլխավոր դատախազությունը:

Read More »Շաբաթվա ցանցահոս. Հիտլերի «Mein Kampf»-ի հրատարակումը կարող է վերսկսվել

Իրանի իշխանությունները բլոգերների մի խմբի 1.5-ից 11 տարվա ազատազրկման ենթարկեցին կիբերլրտեսության և օտարերկյա ԶԼՄ-ների հետ համագործակցելու համար, հաղորդում է Mashable.com-ը՝ հղում կատարելով իրանական Sardabir News հրատարակությանը: Բոլոր դատապարտյալներն աշխատում էին Narenji կայքում, որը տեխնոլոգիաների և գադջետների մասին է: Դատախազը հայտարարարել է, որ ձերբակալվել են 11 բլոգերներ: Նրանցից ոմանք ընդունել են իրենց կատարած հանցագործությունը և հիմա բանտարկված են:

2013 թվականի դեկտեմբերին հայտնի էր դարձել, որ Narenji կայքի բլոգերներից 8-ը և այլ 8 կիբերակտիվիստներ ձերբակալվել են: Նրանք մեղադրվում էին ազգային պաշտպանության դեմ գործունեություն ծավալելու և օտարերկրյա «թշնամական ԶԼՄ-ների» հետ համագործակցելու համար: Իրանի արդարադատության նախարար Ալի Թավաքոլին նրանց անվանել էր «թշնամական կիբերակտիվիստների խումբ» և մեղադրել «իրանական ռեժիմը տապալելու միտումով համացանցում ակտիվ գործունեություն ծավալելու մեջ»:

Narenji կայքն ամերիկյան Mashable և Gizmodo կայքերի իրանական տարբերակն էր: Ինչպես բնութագրում է Al Jazeera-ն՝ Narenji-ն Իրանում հայտնի էր Android և iPhone ծրագրերի մասին հրապարակումներով և երբեք քաղաքականության մեջ չի խորացել, որպեսզի իշխանությունների հետ խնդիրների մեջ չընկնի: Այժմ կայքն արգելափակված է, իսկ դրա թվիթերյան հաշիվը դեկտեմբերից չկա:

Read More »Շաբաթվա ցանցահոս: Իրանում բլոգերների են ազատազրկել

Ջորջ անունով այս շունը սպորտի մեծ սիրահար է և կարող է ժամերով դիտել ֆուտբոլային մրցաշարեր՝ առանց հոգնելու և առանց գիտակցելու, թե ով է հաղթում և ով պարտվում: Նա պարզապես ուրախությունից ցատկոտում է, երբ հեռուստաէկրանին տեսնում է կանաչ դաշտով վազող խաղացողներին: Տեսանյութն այստեղ:

Դուք ևս վարակվե՞լ եք Ֆուտբոլի աշխարհի խաղերին հետևելու մոլուցքով

Այս տարվա Աշխարհի խաղերը թվային և սոցիալական ցանցերում բավականին մեծ աշխուժություն մտցրին: 32 մրցակից թիմերից 30-ն ունեն թվիթերյան պաշտոնական էջ, և յուրաքանչյուր խմբից առնվազն մեկ խաղացող ներկայացնում է իր թիմը` ներառյալ Իրանը, որտեղ Թվիթերն արգելված է:

Թվիթերն իր հերթին նկարահանել է ուսումնական տեսանյութ, որի նպատակն է նպաստել #WorldCup հաշթեգի զանգվածային կիրառմանը:

Իրաքը 5 շրջաններում ամբողջությամբ արգելափակել է ինտերնետը

Read More »Շաբաթվա ցանցահոս. Ցատկոտող շունը` Ֆուտբոլի աշխարհի խաղերի ակտիվ երկրպագու

Համացանցն ինքնակարգավորվող մի տիրույթ է, որտեղ մուտքագրված տեղեկությունը տարածվում ու գոյատևում է ինքնուրույն` դառնալով անվերահսկելի ժամանակի ու տարածության մեջ։ Այդ պատճառով համացանցն ավելի, քան որևէ այլ տիրույթ կարող է անդառնալի ու անվերականգնելի վնաս պատճառել անձնական ու ընտանեկան կյանքին, անձի արժանապատվությանը, պատվին ու գործարար համբավին:

Դրա արդյունքում պատասխանատվության հարց է առաջանում, և այս առումով առավել խոցելի են առցանց լրատվամիջոցները։ Խիստ կարևոր է, որպեսզի առցանց լրատվամիջոցներն իմանան, թե ինչպես են կարգավորվում վիրավորանքի և զրպարտության ավանդական նորմերը համացանցի տիրույթում:

Ձեր ուշադրությանն ենք ներկայացնում «Լրագրողներ հանուն ապագայի» հասարակական կազմակերպության 2013 թ-ին հրատարակած «Լավագույնը ցանցում» ուղեցույցում առկա «Վիրավորանքի և զրպարտության իրավական տիրույթում» նյութից հատվածներ, որի հեղինակն է «Արնի Քնսալթ» փաստաբանական գրասենյակի և «Իրավունքի գերակայություն» հասարակական կազմակերպության հիմնադիր անդամ Արա Ղազարյանը։

Read More »Այն, ինչ անհրաժեշտ է իմանալ համացանցում ազատ արտահայտվելու համար

Հետաքննական լրագրությունը վերջինիս կարևորագույն ճյուղերից է, որն առանցքային նշանակություն ունի հասարակությանը հուզող խնդիրները վեր հանելու և դրանց լուծում տալու տեսանկյունից: Իրենց առաքելության իրագործման ճանապարհին հետաքննող լրագրողները, սակայն, ստիպված են լինում բազում խոչընդոտներ հաղթահարել` ստանալու իրենց անհրաժեշտ տեղեկատվությունը: 

Ամերիկացի հետաքննող լրագրող, «Կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի լուսաբանման ծրագրի» Հարավային Կովկասի տարածաշրջանային խմբագիր Դեյվիդ Բլոսը JNews-ի հետ զրույցում նշում է, որ հետաքննող լրագրողները բոլոր երկրներում հանդիպում են խնդիրների. ամենուրեք նրանց համար կան դժվարություններ:

Նրա կարծիքով, օրինակ, Հայաստանում խնդիրներից մեկն այն է, որ խորհրդարանի պատգամավորներն օրենքով սահմանված գույքի և եկամուտների հայտարարագրում չեն արտացոլում  իրականությունը: «Ես հանդիպել եմ այնպիսի մարդկանց փաստաթղթերի, ովքեր, ակնհայտորեն, ավելի մեծ գումար ունեն, քան ներկայացված է փաստաթղթում: Կամ նրանք նշում են, որ ունեն մեկ բնակարան, ավտոմեքենա չունեն»,- նշում է Բլոսը` հավելելով, որ, իհարկե, լավ է, երբ կարելի է այդ փաստաթղթերի միջոցով ստանալ տեղեկատվություն, սակայն վերջիններս անօգուտ են, քանի որ դրանցում տեղ գտած ինֆորմացիան ճշգրիտ չէ:  

Նա հույս է հայտնում, որ ժամանակի ընթացքում այդ խնդրին լուծում կտրվի և իրավական առումով կորոշվի, որ այդ տեղեկատվությունը պետք է լինի ճշգրիտ:

Read More »Ամերիկացի հետաքննող լրագրողը Երևանում. «Երբեք չպետք է ընդունել «Ոչ» պատասխանը»

21-րդ դարում տեղեկատվական տեխնոլոգիաների աննախադեպ զարգացումը նորանոր հնարավորություններ է ստեղծում տարբեր ոլորտներում, այդ թվում` պետական կառավարման համակարգում:

«Բաց կառավարման գործընկերություն» (ԲԿԳ) նախաձեռնությունը, որին Հայաստանի Հանրապետությունն անդամակցում է 2011 թ-ից, տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառմամբ կառավարման համակարգ է, որը նպատակ ունի քաղաքացիական հասարակության ակտիվ մասնակցությամբ Կառավարությունը դարձնել բաց, թափանցիկ, հաշվետվողական և վստահելի քաղաքացիների համար: Նախաձեռնությանը միացել են 64 երկիր:

Սակայն Հայաստանի պարագայում ԲԿԳ հայաստանյան գործողությունների 2014-2016 թթ. ծրագրի ճակատագիրն այս պահին անորոշ է:

Բանն այն է, որ Հայաստանում ապրիլ-մայիս ամիսներին Կառավարության կազմի փոփոխության պատճառով, մի շարք աշխատակիցներ, որոնք ի պաշտոնե նաև համակարգում էին ԲԿԳ նախաձեռնությունը, այսօր փաստացի ազատված են իրենց զբաղեցրած պաշտոններից, իհարկե` սեփական դիմումների համաձայն:

Կառավարության նորանշանակ պաշտոնյաները ԲԿԳ-ի մասով առայժմ չեն շտապում հրապարակավ որևէ դիրքորոշում ներկայացնել:  

Read More »ԲԿԳ նախաձեռնություն. Հայաստանի մասնակցության գործընթացն անորոշ է

Հայաստանում քչերին է հայտնի, թե ինչ է նշանակում կիբերանվտանգություն: Այն որպես տերմին ավելի շատ կիրառվում է տեղեկատվության կամ ինֆորմացիայի անվտանգություն նշանակությամբ: Սակայն հանրության շրջանում վերջինիս կարևորությունը ևս գիտակցված չէ այնպես, ինչպես արևմուտքում: Նույնը կարելի է ասել կիբերհանցագործություն տերմինի մասին: Մինչդեռ աշխարհում կիբերհանցագործությունների թիվը վերջին տարիներին աճում է ամեն օր:   

Համաձայն Norton Cybercrime Report-ի ամենամյա հարցումների, որն իրականացվել է 24 երկրներում` յուրաքանչյուր վայրկյան համացանցի 18 չափահաս օգտատերեր դառնում են կիբերհանցագործության զոհ: Օրինակ` 2012 թ-ի տվյալների համաձայն` աշխարհում կատարված կիբերհանցագործություններից ֆիզիկական անձինք ընդհանուր առմամբ կրել են 113 միլիարդ դոլարի վնաս, իսկ 2011 թ-ին` 110 միլիարդ դոլարի վնաս:

Կիբերտարածությունում (էլեկտրոնային միջավայր, ուր տեղի են ունենում առցանց շփումներ և իրականացվում է էլեկտրոնային տվյալների փոխանակում) վնասների պատճառ են եղել ֆինանսական խարդախությունն ու գողությունը էլեկտրոնային համակարգերից, տվյալների անհետացումն ու դրանց կիրառումն այլ նպատակներով (որպես կանոն՝ սոցիալական ցանցերի պրոֆիլներից կամ էլեկտրոնային փոստի հաշիվներից) և այլն: Համաձայն նույն աղբյուրի` կիբերհարձակման պատճառած միջին վնասը մեկ օգտատիրոջ կտրվածքով 2013 թ-ին կազմել է մոտ 300 դոլար:

Read More »Կիբերհանցագործության հետքերով

Մարտի 31-ին` «Քաղաքացիական օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրինագծի խորհրդարանական լսումների ժամանակ, օրինագծի համահեղինակ ԱԺ պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանը հարցի քննարկման փուլում հայտարարել էր, թե օրենքում նման փոփոխություն կատարելու խնդրանքով իրենց դիմել են լրագրողները` կոնկրետ անուններ չտալով:

«Ինձ` որպես նախկին լրագրողի, դիմել են իմ կողմից շատ հարգարժան, շատ հարգված լրագրողներ (կարծում եմ, եթե իրենք այստեղ են, կխոսեն եւ կասեն, ես չեմ տա իրենց անունները) եւ խնդրել են մեզ՝ պատգամավորներիս, որ տեսնում եք նման անհրաժեշտություն կարգավորելու այս դաշտը»,- ասել էր պատգամավորը:

Սակայն ոչ լսումներին և ոչ էլ դրանից հետո որևէ լրագրող կամ ԶԼՄ ներկայացուցիչ օրինագծի վերաբերյալ այդպես էլ դրական խոսքեր չհնչեցրեց: Իսկ պատգամավոր Զոհրաբյանը շարունակում է անուններ չտալ: 

Ինչևէ, ԱԺ այս նստաշրջանի պատգամավորները նախորդ տարի ունեցել են ԶԼՄ-ների հետ համագործակցության դրական փորձ: Մի շարք տպագիր և առցանց լրատվամիջոցների ղեկավարներ դիմել էին ԱԺ պատգամավորներին` այդ թվում այս օրինագծի հեղինակ Արփի Հովհաննիսյանին, համացանցում հեղինակային իրավունքի պաշտպանությունը օրենսդրորեն կարգավորելու համար: Պատգամավորներն էլ օրինագիծը մշակել էին` ԶԼՄ առաջարկները հաշվի առնելով և արագացված ընթացակարգով 110 կողմ, 0 դեմ, 0 ձեռնպահ ձայներով լրացումներ կատարել «Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» օրենքում:

Read More »Կողմ չկա. խմբագիրները դեմ են ցանցային ԶԼՄ-ներին առնչվող օրինագծին

2003 թ-ից աշխարհի ուշադրությունը բևեռվեց դեպի «համացանցի կառավարում» եզրույթը` 2003 թ-ին Ժնևում և 2005 թ-ին Թունիսում տեղի ունեցած Տեղեկատվական հասարակության վերաբերյալ համաշխարհային գագաթաժողովի միջոցով: Տեղեկատվական հասարակությունը լիովին ներգրավված էր համացանցի կառավարման բանավեճում:

Համացանցի կառավարումը բարդ գործընթաց է, որն իրականացվում է բազմաթիվ շահագրգիռ կողմերի մասնակցությամբ` ընկերություններ, պետություններ, միջկառավարական կազմակերպություններ, քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներ (ներառյալ` տեխնիկական փորձագետներ): Նրանք աշխատում են փոխադարձ համագործակցությամբ` իրենց համապատասխան դերով ստեղծելու ընդհանուր քաղաքականություն և ստանդարտներ, որոնք կապահովեն համացանցի գլոբալ փոխգործունակությունը` հանուն հանրության բարօրության:

Ժնևում Համաշխարհային գագաթաժողովը ներկայացրեց սկզբունքներ` տեղեկատվական հասարակության համար` ներառյալ համացանցի կառավարում, որում ասվում էր. «Համացանցի միջազգային կառավարումը պետք է լինի բազմակողմ, թափանցիկ և ժողովրդավարական` կառավարությունների, մասնավոր հատվածի, քաղաքացիական հասարակության և միջազգային կազմակերպությունների լիակատար ներգրավվածությամբ»:

Read More »Համացանցի կառավարման սկզբունքներն` ըստ Եվրոպայի խորհրդի նախարարների կոմիտեի