Skip to content

Creative Commons. համացանցում հեղինակային իրավունքները պաշտպանելու անվճար և այլընտրանքային մեթոդ

Արդյոք պե՞տք է, որ տեղեկատվությունն ազատ լինի, թե՞ հեղինակը պետք է աչալրջորեն վերահսկի իր ստեղծագործության օգտագործումը: Այս խնդիրը սրվեց հատկապես համացանցի զարգացման հետ, որտեղ տեղեկատվությունը տարածվում է կայծակնային արագությամբ, ընդ որում, ճանապարհին կորցնելով ստեղծագործության իրական հեղնակին:

2001 թվականին ստեղծվեց «Creative Commons» կազմակերպությունը, որը գործող օրենքի շրջանակներում կոչված էր բարեփոխելու հեղինակային իրավունքները` ստեղծագործությունների օրինական օգտագործումն ընդլայնելու համար:

Կազմակերպությունը մշակեց լիցենզիա, որի շնորհիվ հեղինակներն անձամբ կարող են ընտրել, թե իրենց իրավունքների որ մասով են պատրաստ կիսվել:

«Creative Commons» կամ «CC» լիցենզիան հեղինակներին հնարավորություն տվեց թույլատրելու օգտագործել իրենց ստեղծագործությունները` նշելով հեղինակին (թույլատրել կամ արգելել օգտագործումը կոմերցիոն նպատակներով, թույլատրել կամ արգելել փոփոխել տեսանյութի բնօրինակը և այլն):

Այսպիսով, «© All rights reserved» (Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են) լիցենզիայի համար հայտնվել է այլընտրանքային` «CC Some rights reserved» (Որոշ իրավունքներ պաշտպանված են) լիցենզիան: 2002-2009թթ-ին ամբողջ աշխարհում տրամադրվել է 350 միլիոն «CC» լիցենզիա:

Read More »Creative Commons. համացանցում հեղինակային իրավունքները պաշտպանելու անվճար և այլընտրանքային մեթոդ

Անկեղծ կեղծում. հեղինակի իրավունքը խախտում են, բայց «դա էլ մեր գործն է»

Հեռուստատեսությամբ, ռադիոյով կամ տեղեկատվության տարածման այլ միջոցներով որևէ ձայնասկավառակի, խտասկավառակի գովազդի ժամանակ պարտադիր տրվում է հետևյալ հավելումը` «գնեք միայն արտոնագրված, հոլոգրաֆիկ նշանով սկավառակները»:

Սա խոսում է այն մասին, որ շուկան լիքն է ոչ արտոնագրված, կամ ինչպես ընդունված է ասել «պիրատական» արտադրանքով, որտեղ հեղինակային իրավունք ասվածն ընդհանրապես չի հիշատակվում:

Այսօր յուրաքանչյուր խանութում, գետնանցումում կարելի է գտնել կամայական սկավառակ`ինչպես տեղական, այնպես էլ արտասահմանյան արտադրության: Իհարկե, խոսքը դրանց ոչ արտոնագրված տարբերակի մասին է, ընդ որում, օրիգինալից մի քանի անգամ մատչելի գնով` 700-1000 դրամով: Դրանց հեղինակները` «պիրատները», իրենց արարքը արդարացնում են նրանով, որ արտադրանքի ոչ օրիգինալ տարբերակն ավելի մատչելի և հասանելի է քաղաքացու գրպանին, իսկ սկավառակի հեղինակի իրավունքներն իրենց քիչ են հուզում:

2011 թ-ի մարտի 1-ից ուժի մեջ է մտել «Հսկիչ նշանների (դրոշմապիտակների) միջոցով տեսաձայնային մագնիսական կրիչների պարտադիր դրոշմավորման մասին» ՀՀ օրենքը, որի լիարժեք կիրառման դեպքում «պիրատական» սարդոստայնը հօդս կցնդի և խանութներում կվաճառվեն միայն արտոնագրված, հոլոգրաֆիկ նշանով սկավառակներ, իսկ հեղինակների իրավունքները պաշտպանված կլինեն:

Read More »Անկեղծ կեղծում. հեղինակի իրավունքը խախտում են, բայց «դա էլ մեր գործն է»

Օրինախախտության շղթա. ինպե՞ս կասեցնել հեղինակային իրավունքի խախտումները

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի որոշմամբ ապրիլի 23-ը Գրքի և հեղինակային իրավունքի միջազգային օրն է: Արդեն երեք տարի է` Հայաստանի մշակույթի նախարարությունը ևս միացել է օրվա խորհրդին և պարբերաբար նախաձեռնում է այդ օրվան նվիրված միջոցառումների շարք, որոնք միտված են գրքի տարածմանը և հեղինակային իրավունքների իրազեկման բարձրացմանը: Այս տարի միջոցառումների շարքը սկսվել է ապրիլի 21-ից և շարունակվելու է մինչև ապրիլի 26-ը:

Թե ինչ ազդեցություն են ունեցել նման միջոցառումները  հանրության շրջանում առայժմ ուսումնասիրված չէ, բայց համաձայն մասնագետների գնահատականի այսօր Հայաստանում հեղինակային իրավունքի ոտնահարման ցուցանիշը 90 տոկոսից ավելի է:

Ընդ որում`խախտումներն առկա են գրեթե բոլոր ասպարեզներում. չկա մի ոլորտ, որի մասին խոսելիս կարելի է բացառել «պիրատության» դեպքերը: Թերևս, այդ առումով «ամենամաքուրը» թատրոններն են, որտեղ եթե որևէ ժամանակակից գործ է բեմադրվում, վարձատրվում են ստեղծագործական խմբի բոլոր անդամները` սցենարի հեղինակը, ռեժիսորը, կոմպոզիտորը, օպերատորը, պրոդյուսերը (եթե հեղինակի մահից անցել է 70 տարի, հեղինակային իրավունքի մասին օրենքն իր ուժը կորցնում է):

Read More »Օրինախախտության շղթա. ինպե՞ս կասեցնել հեղինակային իրավունքի խախտումները

Երազանքս փշրվեց…

Երբ փոքր ես, լի ես հույսերով, երազանքներով ու մտքերով… Մտքերով, որ մի օր կմեծանաս և ճիշտն ու սխալն ընտրելու իրավունք կունենաս …

Երբ ութ տարեկան էի, շատ զգացմունքային էի: Եթե միայն կարողանայիք տեսնել մտքերս, ապա կխելագարվեիք այն գեղեցիկ գույներից, որոնք ինքս էի ստեղծել… Ես մի սովորական աղջիկ էի, որը երաժշտություն էր սիրում:

Երաժշտությունն ինձ համար ամեն ինչ էր. յուրաքանչյուր տոնայնության մեջ ես գտնում էի ինձ, իմ ձայնը, ոգին ու շունչը: Երաժշտության  մեծերով` Շոպենով, Բեթհովենով, Լիստով ոգեշնչված` ես մայրիկիս խնդրեցի օգնել ինձ հայտնվելու երաժշտական դպրոցում: Այդ ժամանակ ես հույս ունեի, որ կնվագեմ բոլոր երկրների բեմերում` փոխանցելով զգացմունքներս մարդկանց և հույս ունենալով, որ երաժշտությունը նրանց հոգու ներդաշնակություն կբերի:

Read More »Երազանքս փշրվեց…

Զեկույց 2010. ԶԼՄ-ների իրավունքների խախտման դեպքերն ավելացան

Հայաստանի խոսքի ազատության պաշտպանության կոմիտեն 2010 թվականին արձանագրել է ԶԼՄ-ների իրավունքների խախտման 46 դեպք, ինչը նախորդ տարվա համեմատ 8-ով աճել է:

Փետրվարի 9-ին կոմիտեի նախագահ Աշոտ Մելիքյանը լրագրողներին ներկայացրեց 2010 թվականի տարեկան զեկույցը, որտեղ ներառվել են դատական, տնտեսական և քաղաքական միջավայրների ազդեցությունները ԶԼՄ-ների գործունեության վրա, ինչպես նաև լրատվամիջոցների եւ լրագրողների իրավունքների խախտման դեպքերը:

Ըստ զեկույցի, լրագրողների նկատմամբ ֆիզիկական բռնությունների դեպքերը 2-ով նվազել է, սակայն ԶԼՄ-երի եւ դրանց աշխատակիցների նկատմամբ ճնշումներն, ընդհակառակն, աճել են 5-ով: Վիճակը վատացել է նաեւ տեղեկություններ ստանալու եւ տարածելու իրավունքի առումով: 

Read More »Զեկույց 2010. ԶԼՄ-ների իրավունքների խախտման դեպքերն ավելացան