Մեդիակտիվությունից դուրս. «Մեդիապատրանք»
Ամերիկացի լրագրող և մեդիա ձեռներեց Read More »Մեդիակտիվությունից դուրս. «Մեդիապատրանք»
Սիրեցի, շատ սիրեցի Եվրոպան, բայց իմը կարոտեցի
Հայաստանում չեմ ծնվել և ապրում եմ մի ընտանիքում, որն ամեն օր երազում է սեփական երկիրը լքելու ու մի նոր «ավելի լավ» երկրում հաստատվելու մասին, մի խոսքով` «երկիրը երկիր չի» կարգախոսը ընտանիքումս ամենագործածվողն է: Իսկ ես…
Ես սիրում եմ այն վայրը որտեղ ապրում եմ, փողոցները, հին տները, իմ անկրկնելի մետրոն և ցայտաղբյուրները… Երբ քայլում եմ երևանյան փողոցներով ու հանկարծ նկատում, որ իմ քաղաքում մի գեղեցիկ նստարան է ավելացել, այնքան եմ ուրախանում` ասես հենց իմ սենյակում նոր կահույք է ավելացել: Սիրում եմ նաև իմ երկրում ապրող մարդկանց` ջերմ ու տաք:
Տարիներ առաջ մտածում էի` երևի գիտակցական տարիքում Հայաստանի սահմաններից դուրս չեմ եկել, այդ պատճառով էլ ավելի շատ եմ սիրում իմ երկիրը: Հաճախ նաև թվում էր, որ երբ դուրս գամ`«հարևանի հարսին ավելի շատ կսիրեմ»: Սխալվում էի: Հենց այս ամառ հասկացա:
Փոխանակման մի ծրագրի շնորհիվ առաջին անգամ ոտք դրեցի Եվրոպա. «Համաշխարհային անկախ երիտասարդական միավորում» ՀԿ կազմում ընդգրկված մի քանի երիտասարդներով այցելել էինք Լեհաստան:
Սիրեցի, շատ սիրեցի Եվրոպան…
Քարտեզից մի պատառիկ. Թիֆլիս
Փողոցի մի անկյունից մյուսը լցված են սրճարաններով, տեղ ու դադար չկա: Այս փոքրիկ, նեղլիկ փողոցներում համն ու հոտը տեղն է, մարդիկ էլ շատ: Քարերը նմանեցված են սանդուղքի, և երբ իջնում ես, զգում ես` անհարթ են: Տեղ-տեղ կարող է թվալ, թե ընկնում ես, բայց հետո դու վստահ քայլում ես: Սա հին Թիֆլիսի մի պատառ է, փոքրիկ, բայց հեքիաթային կտոր: Աջ և ձախ կողմերում հարմարեցված աթոռակներ ու սեղաններ են. մի պահ թվում է՝ ֆիլմի մեջ քայլում ես հենց այն փողոցով, ուր ոտքերդ շատ հաճախ տարել են, բայց այդպես էլ չես հասել…
Մայրամուտն ավելի է գեղեցկացնում փողոցների գունդուկծիկ տեսքը: Մի պահ կանգնում ես ու օդ շնչում, հասարակ օդ չէ` թիֆլիսյան է: Սրճարանները դեմ դիմաց են, և մարդիկ շատ հաճախ կարող են հաղորդակցվել մի սրճարանից մյուսը, նայել իրար, ժպտալ կամ պարզապես հետևել, թե ինչ ես դու ուտում կամ խմում:
Փողոցի մի ծայրից մյուսը ձգվում են հուշանվերների, զարդերի, նույնիսկ սուջուխի համար նախատեսված խանութներ, բացօթյա վաճառակետեր, որոնք չեն փչացնում հին Թիֆլիսի կոլորիտը, այլ միայն լրացնում են այն: Ինչ քաղաք, որ չունենա կոլորիտային առանձնահատկություններ: Նմանատիպ փողոցներն ու պողոտաները շատ չեն, եթե ուզում ես ծանոթանալ Թիֆլիսին՝ քայլիր Շոթա Ռուսթավելի պողոտայով կամ Հերակլ փողոցով:
[[wysiwyg_imageupload:88:]]
Գամառջոբա, Ջորջիա
Ամառ 2015… Խոստովանեմ՝ չեմ չափազանցնում. սա իմ լավագույն ամառն էր երբևէ: Չզարմանաք՝ ապրածս երկար ու կարճ 21 տարիների ընթացքում դեռ երկրից դուրս չէի եկել, մինչև օգոստոսի 28-ը, երբ 4 ընկերներով որոշեցինք գնալ հարևան Վրաստան՝ ամռան վերջին օրերը ծովափին անցկացնելու համար:
Գուցե շատերի համար Վրաստանն արդեն «ջրի ճամփա» է դարձել, ծանոթ են այնտեղի ամեն մի քարին ու փոշուն, ամեն մի շենքին ու եկեղեցուն, փողոցին ու սրճարանին: Իսկ ինձ՝ սկսնակ ճանապարհորդիս համար, այն լի էր բացահայտումներով ու ամեն մի պատի, շենքի, ծառի ու կամուրջի տակ նկարվելու մեծ ցանկությամբ՝ հետագայում թոռներիս ցույց տալու և պատմելու նյութ ունենալու համար:
[[wysiwyg_imageupload:90:]]
Թեև մեր ճանապարհորդության միայն վերջին օրն ենք անցկացրել Թիֆլիսում, այն էլ՝ մի քանի ժամով, Վրաստանից ամենամեծ և տպավորիչ պատկերն ինձ համար մնում է հին Թիֆլիսը: Աղյուսե փողոցներ, երկհարկանի տներ, յուրահատուկ պատշգամբներ, ներկը թափած փայտե փեղկերով պատուհաններ, բացօթյա սրճարաններ, փողոցներում ամենուրեք մարդկանցից չվախեցող կատուներ, ամեն քայլափոխի հուշանվերների խանութներ… Այս շարքն անվերջ կարելի է շարունակել: Ափսոսում եմ, որ հին Թիֆլիսը ոտնատակ տալու շատ քիչ ժամանակ ունեի և նախանձում եմ մարդկանց, որ բնակվում են այդ հրաշք թաղամասում:
Բարի ծառայություն, զինվո՜րս
Կյանքի յուրաքանչյուր փուլ բերում է փորձություններ, որոնք մենք պետք է հաղթահարենք: Դրանցից շատերը հաճախ լինում են մեր կամքից անկախ. այդպիսի դեպքերում անհրաժեշտ է պարզապես հանձնվել կյանքի հոսքին ու առաջ գնալ: Կան այնպիսիք էլ, որոնք տեղի են ունենում շատերի կյանքում. տղաների համար դա բանակն է: Մի թուղթ, ու ամեն ինչ փոխվում է:
Ամառային սովորական օր էր, շոգ, մի քիչ ալարկոտ օր, գործ չանելու և ֆիլմեր դիտելու ցանկությամբ, ինչպես հաճախ լինում է շատերի մոտ: Մեկ էլ դռան զանգ ու նախասրահից ականջիս է հասնում՝ «Դո՞ւք եք Մացոյան Աղվանի մայրը» ու մորս դողացող ձայնը՝ «այո»: Մի պահ քարացա հյուրասենյակում. հասկացա՝ ժամանակը եկել էր՝ եղբորս բանակ են տանում: «Խնդրում եմ, ստորագրեք այս թուղթը՝ մեկ օրից Ձեր տղային բանակ են տանում»: Մայրս չէր ցանկանում ստորագրել, սակայն կան դեպքեր, երբ դու չես կարող փոխել իրադրությունը, որքան էլ մեծ լինի ցանկությունդ:
Եղբայրս քաղաքում չէր, ուրախ էինք, որ վայելում է իր հանգիստն ու լիակատար ազատությունը, սակայն անհրաժեշտ էր տեղեկացնել, որ բանակ գնալուն մնացել է ընդամենը 24 ժամ:
Մեկ քայլ առաջ
Շատերի համար ամառը հանգստի, ամեն ինչ մոռանալու և անհոգությանը հանձնվելու ժամանակ է: 2015-ի ամառն այդպիսինը չէր: Վերադառնալով Եվրոպայից և հայտնվելով հայկական իրականության մեջ՝ հասկացա, որ նախկին կյանքիս հանդեպ ունեցած կարոտախտի չափաբաժինը պետք է կրճատել ու գործնական քայլեր ձեռնարկել: Ոգևորությունը մեծ էր: Մեծ էր նաև մեկ տարվա ընթացքում ձեռք բերած փորձը: «Էրասմուս Մունդուս» ուսանողական փոխանակման ծրագրով մեկնել էի Լեհաստան՝ Լոձի համալսարանում մեդիա և հաղորդակցություն ուսանելու:Արդյունքում դարձել էի ավելի հասուն, ավելի, այսպես ասած, մեդիա գրագետ:
Գիտեի, որ Հայաստան վերադառնալս չպետք է շարունակվեր ծով կամ ամառանոց մեկնելու ամենամյա սովորությամբ: Ուզում էի, որ Լեհաստանում ձեռք բերած գիտելիքը դրսևորվեր, տեսականից մտներ գործնական փուլ, ու ես նույնպես բարձրանայի մեկ աստիճան վերև: Պետք էր աշխատել: Միանգամից բացառեցի այն խմբագրությունը, որտեղ նախկինում աշխատել էի: Վերադառնալ այնտեղ՝ նշանակելու էր մեկ քայլ հետ կատարել: Իսկ առաջ գնալու և մասնագիտական զարգացման համար նոր հարթակ էր հարկավոր:
Եզրափակելով ամառը Վայոց ձորի ամենահրաշագեղ վայրում
Երևան, Արարատի մարզ, ևս մեկ ժամ և, վերջապես, Վայոց ձոր: Մարզ մուտք գործելուն պես զգում եմ ջերմություն և հարազատություն: Հայաստանի հարավային, լեռնային, քարքարոտ ու շոգ մարզերից մեկում` Վայոց ձորում է անցել իմ մանկությունը:
Հետաքրքիր է` մարդիկ հոգնում ու ձանձրանում են միևնույն վայրում երկար ժամանակ ապրելուց, բայց միայն հարազատ վայրերը լքելուց հետո են հասկանում, թե իրականում ինչքան կարևոր և թանկ են դրանք… Ես կանգնած եմ մի վայրում, որի յուրաքանչյուր քարը, ծառը, ճանապարհը, գյուղն ու քաղաքը մի կյանքի պատմություն են:
Մեր ընտանիքում արդեն վաղուց ավանդույթ է դարձել` որտեղ էլ հանգստանանք ու ինչպես էլ անցկացնենք մեր արձակուրդը, ամառը եզրափակում ենք Նորավանք այցելությամբ: Սա, թերևս, Վայոց ձորի ամենահրաշագեղ վայրն է: Այնքան հին է այս վանական համալիրը, որ կարծես բնության մի մասնիկը լինի:
Օրբելյան իշխանների բնակատեղին 13-րդ դարում կառուցել է Մոմիկ ճարտարապետը: Երևի սա է համալիրի արքայական դիրք ունենալու պատճառը. վանքերը թառած են բարձունքին, որտեղ հասնելու համար անհրաժեշտ է հաղթահարել լեռները ճեղքած ոլորանները:
Read More »Եզրափակելով ամառը Վայոց ձորի ամենահրաշագեղ վայրում
#ElectricYerevan. Լրագրողները տուժել են իրավապահների անհամաչափ եւ ապօրինի գործողություններից
Հունիսի 23-ի վաղ առավոտյան, երբ ոստիկանության ստորաբաժանումները, բիրտ ուժ կիրառելով, ցրել են մայրաքաղաքի Բաղրամյանի պողոտայում իրականացվող՝ էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ բողոքի ակցիայի մասնակիցներին, ֆիզիկական բռնության են ենթարկվել 13 լրագրող ու օպերատոր, խոչընդոտվել է տարբեր ԶԼՄ-ների մոտ 15 ներկայացուցչի օրինական մասնագիտական գործունեությունը, կոտրվել կամ վնասվել են նրանցից շատերի նկարահանող սարքերը, ոչնչացվել են տեսագրություններ ու լուսանկարներ։
Տուժած լրագրողների վկայությամբ՝ ոստիկանների հարձակումները նպատակաուղղված բնույթ էին կրում, եւ նույնիսկ ներկայանալն ու լրագրողի վկայականը ցույց տալը, կամ տեսախցիկների վրա նշված լրատվամիջոցների անունները իրենց զերծ չեն պահել բռնություններից։ Այսպես, ծեծի են ենթարկվել «ԳԱԼԱ» հեռուստաընկերության լրագրող Փայլակ Ֆահրադյանը, «Ազատություն» ռադիոկայանի լրագրողներ Սիսակ Գաբրիելյանը, Արթուր Պապյանը և օպերատոր Գարիկ Ազիբեկյանը, 1in.am-ի օպերատորներ Կարեն Չիլինգարյանը, Հովսեփ Հովսեփյանը և Գոռ Հովհաննիսյանը, Epress.am-ի օպերատոր Տիգրան Հակոբյանը, Panarmenian.net-ի թղթակից Նիկոլայ Թորոսյանը եւ ֆոտոլրագրող Կարապետ Սահակյանը, «Ասպարեզ» թերթի և «Asparez.am»-ի գլխավոր խմբագիր Լեւոն Բարսեղյանը։
Ոստիկանները բռնի ուժով խլել են «News.am»-ի եւ «iLur.am»-ի թղթակիցներ Աիդա Հովհաննիսյանի եւ Հակոբ Կարապետյանի ֆոտոխցիկները։
Թուրքիայի և Հայաստանի սահմանին. Արետ Բոզթաշ
Հայ և թուրք հասարակություններն ապրում են կողք կողքի. նրանց սահմանները և՛ մոտ են, և՛ հեռու: Փոխվել է թուրքը, հայն էլ նույնը չէ, սակայն փոխվե՞լ է արդյոք թշնամանքը…
24-ամյա Արետ Բոզթաշ Թովմասեանը ծնվել և մեծացել է Թուրքիայի Էլազըղ քաղաքում: Թովմասեան ազգանունը ժառանգել է պապուց` Փիլիպոս Թովմասեանից, որը հետագայում փոխել է ազգանունը՝ դառնալով Մուսթաֆա Բոզթաշ: Մինչև 18 տարեկան ապրել է Ստամբուլում և արդեն վեց տարի Հայաստանում է: Նախնական կրթություն Արետն ստացել է Թուրքիայի հայկական վարժարանում, իսկ արդեն 2009 թվականից եկել է Հայաստան, սովորում է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում:
Թուրքահայ երիտասարդը մեծ սեր ունի արվեստի նկատմամբ, տիրապետում է 10 գործիքի՝ դաշնամուր, ֆլեյտա, դուդուկ, ուդ, կիթառ, բաս կիթառ, շվի, սազ, թմբուկ և դարբուկա: Ստամբուլում մասնակցել է Կոմիտասին նվիրված համերգների, նվագել է մյուզիքլներում` հանդես գալով Թուրքիայի տարբեր քաղաքներում: Հայաստանում Արետը մատուցող է աշխատում «Բուրբոն» փաբում: Կիթառով համերգ է ունեցել այնտեղ, նաև նվագել է «Վոյցեկ» մյուզիքլում: Նաև երաժշտության նկատմամբ սերն է Արետին բերել Հայաստան: Արետն ասում է, որ Հայաստանում լինելու երկու տարիներին իրեն երբեմն զգացել է օտար միջավայրում, ասում է, որ ծաղրել են, երբ լսել են, թե ինչպես է խոսում:
Ճանաչում և դատապարտում. Հայոց ցեղասպանություն և Հոլոքոստ
«Ցեղասպանություն» տերմինի հեղինակը հրեական արմատներով իրավաբան Ռաֆայել Լեմկինն է: Լեմկինը ՄԱԿ-ի՝ Ցեղասպանություն հանցագործության կանխման և պատժման մասին կոնվենցիայի հայրն է: Համաձայն իր մշակած սահմանման՝ ցեղասպանություն են ազգային, էթնիկական, ցեղական կամ կրոնական որևէ խմբի լրիվ կամ մասնակի ոչնչացման մտադրությամբ կատարած գործողությունները:
Համաձայն ՄԱԿ-ի Կոնվենցիայի` Հայոց ցեղասպանությունը 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունն է: Այն տեղի է ունեցել մեկ դար առաջ՝ 1915 թվականին: Աշխարհի շուրջ 20 պետություն պաշտոնապես ճանաչել է երիտթուրքական կառավարության ծրագրած և իրականացրած կոտորածները որպես Ցեղասպանություն: Հայոց ցեղասպանությունից հետո այսպիսի ոճիր իրագործվեց այլ ազգերի նկատմամբ ևս, մասնավորապես՝ Կամբոջայում, Ռուանդայում, Եթովպիայում: Մեծ ճանաչում ունի հրեաների հոլոքոստը, որի կազմակերպիչ Ադոլֆ Հիտլերը, արդարացնելով իր գործողությունները, ասել է. «Ո՞վ է այսօր խոսում հայերի ոչնչացման մասին»:
Փորձենք համեմատել և հակադրել մարդկության դեմ կատարած երկու մեծ հանցագործությունները՝ Հայոց ցեղասպանությունը և հրեական Հոլոքոստը: Ի՞նչ քայլեր արեցին հրեաները, որոնց շնորհիվ Հոլոքոստը ճանաչվեց և դատապարտվեց ամբողջ աշխարհում, այդ թվում՝ ոճիրն իրականացրած երկրում:
Ողբերգության ընկալում և մատուցում
Read More »Ճանաչում և դատապարտում. Հայոց ցեղասպանություն և Հոլոքոստ